RPO Irena Lipowicz kwestionuje mnożenie kar przez liczbę przejechanych bramownic.

Szanowny Panie Ministrze - pisze I. Lipowicz do ministra Sławomira Nowaka. - Otrzymuję liczne skargi i zastrzeżenia dotyczące kar administracyjnych nakładanych na podstawie art. 13k ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (...). Analiza przedmiotowych skarg, w tym również wyjaśnień otrzymanych dotychczas z Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego, wskazuje, iż przepisy prawne dotyczące kar administracyjnych stosowanych za naruszenie obowiązku wniesienia opłaty elektronicznej, nastręczają szeregu trudności, a sposób stosowania przedmiotowych regulacji w praktyce może - w mojej opinii - prowadzić do naruszenia praw obywateli. Pragnę jednocześnie podkreślić w tym miejscu, iż nadsyłane skargi, wielokrotnie w sposób dramatyczny, przedstawiają obecną sytuację podmiotów zagrożonych bardzo wysokimi karami administracyjnymi.

(...) Najistotniejszym zarzutem podnoszonym w otrzymywanych skargach jest przyjęty przez GITD sposób rozumienia powyższych przepisów, pozwalający na kumulację kar pieniężnych za jeden czyn polegający na przejeździe danym odcinkiem drogi krajowej bez wniesienia opłaty elektronicznej, w zależności od liczby tzw. bramownic znajdujących się na tym odcinku, które zarejestrowały brak wniesienia opłaty (...).

Powyższe stanowisko nie znajduje, w mojej ocenie, uzasadnienia, a przyjęte rozumienie przepisu art. 13k ust. 1 ustawy o drogach publicznych, może skutkować naruszeniem zasad określonych w Konstytucji RP - pisze Pani Rzecznik, odnosząc się do wyjaśnień GITD, powołującego się na regulacje zawarte w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2011 r. w sprawie trybu, sposobu i zakresu kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej. - Przede wszystkim ustawa o drogach publicznych nie przewiduje upoważnienia do szczegółowego określenia, w drodze rozporządzenia, sposobu naliczania kar. Za tego rodzaju rozporządzenie nie może być w szczególności uznane w/w rozporządzenie z dnia 23 czerwca 2011 r. w sprawie trybu, sposobu i zakresu kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej.

Zgodnie z treścią art. 131 ust. 2 ustawy o drogach publicznych, stanowiącego podstawę wydania tegoż aktu wykonawczego, minister właściwy do spraw transportu został upoważniony do określenia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych szczegółowego sposobu i zakresu kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej, w tym kontroli używanego w pojeździe urządzenia, o którym mowa w art. 13i ust. 3 ustawy. Taki też zakres przedmiotowy materii regulowanej przepisami rozporządzenia został także wskazany w jego § 1. Zarówno treść upoważnienia ustawowego, jak również przepisy przedmiotowego rozporządzenia nie odnoszą się do kwestii nakładania kar administracyjnych, o których stanowi art. 13k ust. 1 ustawy o drogach publicznych. Z tych też względów za błędne należy uznać, w mojej ocenie, stanowisko prezentowane przez GITD, zgodnie z którym kumulowanie kar znajduje uzasadnienie w "świetle obowiązujących regulacji normatywnych". Trudno bowiem uznać, by w tej sytuacji dopuszczalne było stosowanie - obok przepisów ustawy o drogach publicznych - innych "regulacjach normatywnych", które wykładane łącznie, stanowiłyby podstawę do wyinterpretowania normy prawnej, pozwalającej na karanie kierowców w sposób prezentowany przez Inspekcję.

Przepis art. 13k ust. 1 ustawy o drogach publicznych jest przepisem stanowiącym o sankcji administracyjnej, który przewiduje, iż karze podlega "przejazd po drodze krajowej". Przedmiotowy przepis nie przewiduje możliwości wielokrotnego wymierzania kary za jeden przejazd danym odcinkiem drogi. Zastosowanie tego rodzaju sankcji administracyjnej musiałoby mieć swoje wyraźne umocowanie w prawie. Z uwagi na charakter w/w przepisu nie jest natomiast dopuszczalne stosowanie dowolnej wykładni rozszerzającej.

W konsekwencji, w ramach zajmowanego przez GITD stanowiska dochodzi, w mojej opinii, do niedopuszczalnego rozszerzenia zakresu ustawowej regulacji o charakterze sankcyjnym, dodatkowo następuje to w oparciu o przepisy rozporządzenia, które - jak wskazałam wcześniej - nie powinny być odnoszone do kwestii naliczania kar pieniężnych. Pozostaje to w sprzeczności z zasadą ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji RP, a samo nakładanie kar administracyjnych, zgodnie z prezentowanym przez ITD stanowiskiem, może prowadzić do naruszenia zasady legalizmu, określonej w art. 7 Konstytucji, zgodnie z którym organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.

Czekamy na odpowiedź ministra.